«Du mit dine Gedicht!, han i gseit. Aber är het nume gseit: es si nid mini! Die Gedicht ghöre aune! Jedes Gedicht ghört ar ganze Wäut»: Sätz wie dä, ghöre zu de Gschichte vom Pedro Lenz. Me ghört ihn und sini Protagonischte rede us jeder Site. Sie säge «jo» und «Johr», «am Oobe», «vüu schnöuer», «Boustöu u Gwärbschueu». Das git für Stadtbärner Ouge mängisch es ungwanets Wortbild, aber es lohnt sech, iztouche i dä Dialäkt. Wüll: d Sprach vom Langethaler, wo hüt z Oute läbt, isch eifach Musig i de Ohre. Chuum öpper anders cha Alltagssprach so guet y-fah und drüberus so sougueti Gschicht verzelle.
Und «Primitivo» isch nid nume e gueti Gschicht – verzellt us dr Sicht vomne Lehrbueb dasmau – es isch e Gschicht mit Töifgang, mit ere Sprach, wo eim packt und ere Dramaturgie, wo ne guete Boge spannet. Es isch Literatur uf Dialäkt: Poesie.
Wenn «Primitivo» en Erschtling wär, de hätte sech d Kritiker wahrschinlech überschlage mit Lob und Priis. Aber dr nöi Roman vom Pedro Lenz isch mittlerwile si dritt. I de Medie het me ne gar nid gross zur Kenntnis gno. Viellech, wüll wäge Corona fasch alli Läsige si usgfalle. Viellech o, wüll me öschtlech vor Reuss dä Dialäkt nid so ring liest.
Das isch schad. Ds Bouarbeitermiliöö isch äuä no chuum einisch so plastisch und ächt zwüsche zwe Buechtechle derhärcho. We dr Lehrbueb Charly u dr aut Bouarbeiter und Philosof Primitivo zäme Schauttafele putze u usnagle, de lost me fasziniert zue, was dr Spanier am Stift über ds Läbe und über d Literatur verzellt. We dr Charly Gedicht usem Spanische übersetzt, oder erklärt, was dr Camus mit sim «Etranger» het wölle säge, de darf me schmunzle, was sech dr Muurerstift ir Sekundärliteratur a-gläse het für sire Flamme z imponiere. Und we nam Fürabe d Boustellemannschaft zrügg id Bude fahrt, «je sächs Ma uf jedere Sitzbank im Ford Transit», de ghörsch se liire, stürme u fachsimple, dr Küsu, dr Hügu, dr Lütschu u wie sie alli heisse. Mit churze Sätz, mit mängisch höchphilosofische u mängisch no chli un-fertige Gedanke vomne 18-jährige, nimmt eim dr Pedro Lenz mit id Wält vo de Achzgerjahr.
Eigetlech ischs e truurigi Gschicht – sie faht grad a mit em tödleche Unfall vom spanische Arbeiter uf dr Bousteu – u gliich chunnti sie o ganz liecht derhär. Dr Charly wird i dene paar Tag zwüschem Unfau und dr Abdankig ufem Friedhof es Stück erwachsener. Und är begriift zwüschem Polo-Hofer-Konzärt ir Truube z Herzogebuchsi und dr Begägnig mit em Prieschter vor Spanie-Mission, dass en abverheite Liebi nid ds Änd vor Wält isch. Und was dr Primitivo chönnt gmeint ha, denn, wo n är gseit het: «Erwachse isch me denn, we me versteit, dass me nid dür ds Läbe chunnt, ohni dräckig z wärde».
Me wird e chli dräckig bim Läse, schmöckt dr Rouch vo de Sigerette, brchunnt es paar Betonsprützer ab vo dr Bousteu u ganz viu Jugendslang vo denn. Es Buech wo eim berüehrt u glücklech macht.
Pedro Lenz: Primitivo, Cosmos Verlag (2020), 180 Site.
